Koronavirüs (Covid-19) yüzeylerde ne kadar süre yaşar?

Covid-19 virüsünün insanların teması ile kirli olan yüzeylerden yeni tip korona virüsü olarak vücuda alınmasının kolay ve hızlı bir süreç olduğu aşikardır. Yaklaşık üç ayı geçen süre içerisinde virüsün insan vücudu dışında ne kadar hayatta kalabildiği ile ilgili henüz yeni yeni bilgiler elde edilmeye başlandı. Covid-19 virüsünün dünya genelinde yayılım hızı arttıkça yüzeylere dokunma korkumuz da çok hızlı arttı. Artık dünyanın hemen her yerinde halka açık yerlerde bazı tanıdık sahneler var. Dirsekleriyle kapı açmaya çalışan insanlar, yolcu tutacaklarını tutmadan tren veya otobüs yolculuklarında titizlikle dolaşan yolcular, ofis masalarını ovuşturan devlet memurları veya özel sektör çalışanları.

Dünya Sağlık Örgütü ve diğer sağlık kurumları, Covid-19'un yayılmasının önlenmesinde hem elleri yıkamanın hem de sık sık dokunulan yüzeyleri temizlemenin ve dezenfekte etmenin çok önemli olduğunu vurguladılar. Doğrudan kirli ve bulaştırıcı yüzeylerin tam olarak kaç vakaya neden olduğu tam olarak bilinmese de, uzmanlar dikkatli olmamızı tavsiye ediyor. Aslında, tam olarak bilinemeyen, Covid-19 hastalığına neden olan virüsün adı olan SARS-CoV-2'nin insan vücudunun dışında ne kadar süre hayatta kalabildiğidir. Sars ve Mers de dahil olmak üzere diğer koronavirüs aileleri üzerinde yapılan bazı çalışmalar, yüzeylerin düzgün bir şekilde dezenfekte edilmedikçe, virüsün metal, cam ve plastik üzerinde dokuz gün kadar yaşayabileceklerini ortaya koymaktadır. Bazılarının düşük sıcaklıklarda 28 güne kadar asılı kalabildiği de belirtilmektedir. Koronavirüslerin hayatta kalabilmeleri açısında esnek bir yapıda oldukları bu süreç içerisinde ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, Covid-19'a neden olan virüsün sert yüzeylerde karton gibi malzemelere göre daha uzun süre hayatta kaldığı da düşünülmektedir

ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri'nden (NIH) virolog olan Neeltje van Doremalen ve meslektaşı  Hamilton, Montana'daki Rocky Mountain Laboratuvarlarında, SARS-CoV-2'nin yüzeyde ne kadar süre dayanabileceğine dair ilk testlerden bazılarını yaptılar. Henüz bilimsel bir dergide yayınlanmamış olan çalışmalarda, virüsün havaya öksürüldükten sonra üç saate kadar damlacıklar içerisinde hayatta kalabileceğini göstermektedir. 1-5 mikrometre arasındaki damlacıklar, bir insan saçının genişliğinden yaklaşık 30 kat küçük ve durgun havada birkaç saat havada kalabilmektedir. 

ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün (NIH) açıklamasına göre; SARS-CoV-2 virüsünün kartonda en fazla 24 saate kadar ve plastik veya paslanmaz çelik yüzeylerde ise 2-3 güne kadar hayatta kaldığı belirtilmektedir. Bulgular, virüsün kapı kolları, plastik kaplamalı veya lamine tezgahlar ve diğer sert yüzeylerde bu kadar uzun süre kalabileceğini göstermektedir. Ancak araştırmacılar, bakır yüzeylerin virüsü yaklaşık dört saat içinde öldürme eğiliminde olduğunu buldular.

Ancak daha hızlı bir seçenek var: araştırmalar, koronavirüslerin, % 62-71 alkol veya % 0.5 hidrojen peroksit ağartıcı veya % 0.1 sodyum hipoklorit içeren ev tipi ağartıcı ile yüzeyleri dezenfekte ederek bir dakika içinde etkisiz hale getirilebileceğini göstermiştir. Daha yüksek sıcaklıklar ve nem, diğer koronavirüslerin daha hızlı ölmesine neden olma eğilimindedir, ancak araştırmalar Sars'a neden olan ilgili bir koronavirüsün 56°C veya 132°F üzerindeki sıcaklıklarla (yaralanmaya neden olacak bir banyo haşlamasından bile daha sıcak) öldürülebileceğini göstermiştir. Enfekte bir kişi tarafından öksürülen tek bir damlacıkta kaç virüs parçacığının olacağına dair veri bulunmasa da, grip virüsü üzerine yapılan araştırmalar, daha küçük damlacıkların on binlerce grip virüsü içerebileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, bu virüsün kendisine bulaşma şekli ve solunum yolunda nerede bulunduğu ve kişinin enfeksiyonun hangi aşamada olması durumu da durumu etkilemektedir.

Rocky Mountain Labaratuarı virüs ekolojisi bölümünün başkanı ve ABD Ulusal Sağlık Enstitüsünün çalışmasına öncülük eden Vincent Munster, her ne kadar hala giyim eşyaları üzerinde testlerin devam ettiğini belirtse de dezenfekte edilmesi daha zor olan giysiler ve diğer yüzeylerde, virüsün ne kadar süre dayanabileceğinin henüz net olmadığını belirtmekteler. Uzmanlar giysilerin gözenekli ve lifli yapılarından dolayı virüsü hapsedebileceği ve bu durumda beklenenden daha fazla giysi üzerinde aktif kalacağını belirtmekteler. 

Virüsün bu inatçı yapısından dolayı el temizliği ve hijyenin ne kadar önemli olduğu tekrar tekrar ortaya çıkmaktadır. Bizim hijyenik davranış durumlarımız belirli süre yüzeylerde aktif kalabilen virüs için etkili bir savunma anlamına gelmektedir.

Kaynak: https://www.bbc.com/future/article/20200317-covid-19-how-long-does-the-coronavirus-last-on-surfaces